Het asbest-beleid ligt particulieren, saneerders en wetenschap zwaar op de maag. Sinds het verbod op asbest-daken per 2024 sneuvelde, probeert de overheid particulieren met een asbest-dak over te halen tot saneren met een lening. Daar loopt niemand warm voor. Het werk ligt stil.
Bianca binnendijk (49) en Jaap-jan Pathke (55) kochten twee jaar terug een huis in Deventer met asbest-leien op het dak. “Een fijn huis op een mooie locatie. Toen we het kochten, moest in 2024 al het asbest van de daken zijn. We hoorden dat de straat een asbest-comité heeft dat praat met overheden over een oplossing. Dat overtuigende ons er mede van het huis te kopen. Daarna kwam het plan voor het verbod vorig jaar niet door de Eerste Kamer. Sindsdien staat het stil.” Het huis is goed onderhouden, met dakleien die passen bij de bouwstijl. Toch willen Pethke en Binnendijk graag van het asbest af. Pathke: Dat kan niet zomaar. Omdat de daken in onze buurt aan elkaar vastzitten. Als de ene buurman wil saneren, maar de andere niet, gebeurt er niks. En de overheid is onduidelijk over wat ze precies wil.
Pathke en Binnendijk mogen hum dak niet zelf verwijderen. Omdat ze asbestleien hebben. Deze zijn meestal vastgespijkerd aan de constructie in plaats van geschroefd, waardoor de kans op breuk te groot zou zijn. Er moet dus een asbestsaneerder komen. En dat is niet goedkoop!
Markt compleet verdampt
Saneerders merken dat de particulier vervanging laat zitten. Toen er een verbod lag, halen twee ploegen fulltime asbest weg bij particulieren. Zegt de Sallandse saneerder Eerhard Mensink. Nu heb ik een particuliere klus in drie maanden. Vooral de prijs weerhoudt mensen. Mensink: “Wat je ook laat saneren, je bent 1000 euro kwijt aan opstartkosten. Daarin zitten de inventarisatie, sloopmelding en vrijgave. Eerst moet duidelijk zijn waar het asbest zit en hoe schadelijk het is, dat is de inventarisatie. De sloopmelding maken bij de gemeente en de vrijgave na het saneren kosten ook geld. En dan moet de eigenlijke klus nog beginnen”.
Niet alleen de opstartkosten drijven de prijs op. De Twentse saneerder Maik Roeleveld: “Er moeten minsten twee saneerders bij zijn, ook voor klussen voor één man. Saneerders mogen maximaal twee uur achtereen werken met een zwaar masker op en moeten daarna een uur rusten. Ze zijn dus zes eer effectief aan het werk, terwijl je ze voor acht uur moet betalen”.
De strenge regels drijven de prijs het meest op, volgens Roeleveld. “Verzekeringen, certificering en controles zijn hartstikke duur. Het kan veel goedkoper: 900 van de 1000 euro starttarief gaat naar regelgeving. Het scheelt als je de vrijgave en het rapport dat aantoont dat er asbest in een gebouw zit anders aanpakt. En er moet meer ruimte zijn voor innovatie”.
Doe het zelf
Als de saneringskosten afschrikken, mag de particulier 35 vierkante meter zelf opruimen. Gemeenten in het oosten proberen zelf saneren te stimuleren. Inwoners van Hardenberg kunnen een wegwerpoverall en stofmasker halen bij de gemeente. Ook mogen zelfsaneerders hun verwijderde asbest eenmalig gratis naar het lokale afvalstation brengen. Hof van Twente, waar voormalig asbestfabrikant Eternit is gevestigd, gaat nog een stapje verder. Naast eenmalig gratis storten en persoonlijke beschermingsmiddelen biedt deze gemeente een complete verwijdering-set aan.
Om te kijken of gemeentelijke stimuleringsmaatregelen werken, vroeg Het Schone Oosten gemeenten om omgevingsdiensten in Oost-Nederland hoeveel sloopmeldingen er kwamen van 2013 tot 2019. De cijfers maken geen onderscheid tussen soorten sloopwerk. Niet alle sloopmeldingen betreffen asbest. Gemeente zien dus niet of hun stimuleringsmaatregelen werken.
Vereniging Eigen Huis ondertekende de Samenwerkingsverklaring Aanpak van Asbestdaken niet. “Het fonds betekent voor veel mensen een verplichte lening. Je moet mensen die financieel klem zitten niet aanzetten tot het maken van extra schulden. We zijn blij dat het verbod op asbestdaken gesneuveld is, daar pleitten we hard voor. De wet was ondoordacht. Er was geen plan, geen organisatie, geen urgentie. Het bracht mensen in problemen als ze de enorme saneringskosten moeten betalen. Kom als overheid met een praktische regeling die huiseigenaren helpt aan de nieuwe wet te voldoen. Zadel ze niet op met een nieuw probleem”.
Bianca Binnendijk uit Deventer ziet evenmin iets in het fonds. “Ons dak kwam er in 1979 op, met toestemming van de overheid, terwijl toen bekend was dat asbest schadelijk kon zijn. Maar pas in 1993 mocht asbest niet meer. Wij hebben dus schade door een overheidsbesluit. Apart als je als overheid zegt dat de burger een probleem moet oplossen dat de overheid veroorzaakte. Het is niet zozeer schadelijk voor ons, wij wisten van het asbest af bij het kopen. Mijn buren zijn eerste bewoners, zij kochten hun huis met het idee dat er niets mis mee was. In het originele bouwplan stond niets over asbest”.
Noodzaak wordt betwijfeld
Voor de particulier is beslissen over saneren lastig. Het is duur en het is de vraag of het nodig is. “De schadelijkheid van asbest is betrekkelijk klein”, zegt Henk Sinnignhe Damste, gepensioneerd longarts en voorzitter van Stichting Asbest Ontrafeld. “Vergelijk het met roken. Per jaar overlijden 20.000 mensen in Nederland aan de gevolgen, tegenover 250 asbestdoden per jaar. Asbest is niet schadelijk als het bedekt is, wel als het aan de oppervlakte ligt, zoals bij asbestdaken”. Uit een TNO-rapport uit 2007 blijkt dat de verwering van asbestdaken de eerste vijftien jaar gering is, en daarna snel toeneemt. De jongste asbestdaken zijn 30 jaar oud, er komen steeds meer vezels in de lucht. Damste is niet bang voor het gezondheidsrisico: “Het asbest moet weg van de daken, maar we moeten niet overdrijven. Als je niet elke dag met asbest werkt, is er niet aan de hand”.
Het huidige beleid is onrealistisch en kost de samenleving geld. Asbest moet behandeld worden als een normaal probleem dat een normale oplossing verdient, geen extreme. De tientallen miljoenen die in asbestsanering zijn gestopt, konden beter aan andere maatregelen worden besteed, die meer gezondheidswinst opleveren, zoals antirookcampagnes.
Twenste Courant. (2020, 20 augustus). Asbest op dak, iedereen kijkt ernaar, niemand ruimt het op. [Persbericht]. https://www.tubantia.nl
Recente reacties